Wat is wijsheid?

Ooit ontmoet je mensen die alles lijken te weten. Niet per se wat kennis betreft, maar mensen die ervaren zijn in het leven. Mensen die snappen hoe je het leven moet leven. Zonder handleiding, zonder stappenplan maar gewoon met een flinke dosis ervaring, althans, dat denk ik. Maar klopt dat wel? Waar ligt de grens tussen wijs en geleerd?

Vroeger dacht ik altijd dat mijn moeder alles wist. Ik kreeg altijd antwoorden op mijn vragen, en mijn moeder was simpelweg een voorbeeld voor mij, zoals iedere ouder dat voor een kind is. Zoals zij het deed, zou ik het ook moeten doen. Dat was gewoon heel erg vanzelfsprekend. Het is nog geen jaar geleden dat ik er achter kwam dat moeders ook fouten maken, en dat er ook situaties zijn waarin ik iets beter weet dan mijn moeder. Mijn moeder was naar mijn idee heel verstandig en wijs. Maar is ze dat nog steeds? (na mijn grondige research…)

Wijsheid en leeftijd

Een vaak gehoorde uitspraak is dat wijsheid met de jaren komt. Wijsheid zou je krijgen door levenservaring. Ik denk dat mijn oma zo’n vorm van wijsheid bezit. Ze heeft de bijzondere eigenschap dat ze mensen enorm goed in kan schatten. Als iemand een nare eigenschap bezit, niet te vertrouwen is of liegt heeft ze dat meteen door. Dat zou je een vorm van wijsheid kunnen noemen omdat ze het door de jaren heen geleerd heeft. Door meer en meer mensen te ontmoeten, misschien soms enorm teleurgesteld te zijn, en door écht te kijken.

Bluf?

Aan de andere kant kan wijsheid ook gewoon een flinke dosis bluf zijn. Iedereen kan doen alsof hij/zij alles van het leven weet. Ik, bijvoorbeeld, typ hier een stukje over wijsheid, terwijl ik totaal geen expert ben op het gebied van wijsheid, maar het is wel de bedoeling dat het overkomt alsof ik iets van wijsheid af weet. Ik probeer namelijk wijsheid te definiëren, maar dat doe ik enkel en alleen met mijn gezonde verstand.

Wie wijs is maakt fouten

Is wijsheid dan gewoon je gezonde verstand? In dat geval beredeneer en beoordeel je dingen puur en alleen op je eigen eenvoudige ervaringen. Maar daarbij kun je natuurlijk ook fouten maken, en fouten horen niet bij het standaard idee dat wij van wijsheid hebben. Daarentegen denk ik wel dat het leren van je fouten een deugd is die bij wijsheid hoort. Wie wijs is, mag naar mijn mening vallen om vervolgens weer op te staan. Eeuwig op de grond blijven liggen is echter geen optie.

Kennis als wijsheid

Hoe meer we leren, hoe wijzer we worden. Dat klinkt heel logisch. Maar stel je voor: als ik dag in dag uit in mijn kamer de moeilijkste wiskundeformules leer, alle hoofdsteden van de wereld in mijn hoofd ram, en 2000 Latijnse woorden stamp, maar verder geen uitdaging in het leven aangegaan ben, ben ik dan wijs?

Als ik dag in dag uit in mijn kamer de belangrijkste filosofische ideeën over wijsheid leer, als ik alle theorieën van Plato, Epicurus, Descartes en Nietzsche over gelukkig leven ken, weet hoe een nuttig leven er uit zou moeten zien, en als ik leer hoe men zou moeten leven, maar het leven zelf niet aangegaan ben, ben ik dan wijs?

Toegepaste kennis

Ik denk zelf dat wijsheid toegepaste theorie is. Je kunt alle theorie voor het ‘wijs zijn’ in je hebben, maar uiteindelijk ben je pas wijs wanneer je zelf gaat experimenteren daarmee, door je gezonde verstand leert wat goed en slecht is, en leert van fouten. En een beetje bluf? Dat hoort er misschien wel bij… Wat denk je? Kom ik betrouwbaar over met mijn verhaal over wijsheid (terwijl ik er eigenlijk totaal geen verstand van heb)?